قلعه نهبندان: شواهدی از دورۀ اشکانی در شرق ایران

Authors

  • محسن دانا دانشجوی دکتری باستان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس
  • هادی شریفان دانش‌آموخته کارشناسی ارشد باستان‌شناسی دانشگاه تهران
Abstract:

شرق ایران در این مقاله بین دو منطقة شمال شرق (تقریباً معادل با استان خراسان رضوی) و جنوب شرق (تقریباً برابر با    استان­های سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان) تعریف می­شود که تقریباً با استان خراسان جنوبی هم­خوانی دارد. با وجود آنکه دو سنگ­نگارة دارای کتیبة پهلوی در لاخ­مزار و کال جنگال در این منطقه قراردارد که اهمیت این منطقه را در دوران تاریخی اشکانی و ساسانی نشان می­دهد، منابع تاریخی آن دوران، دادة چندانی از این منطقه پیش­روی نمی­گذارد. بررسی­های باستان­شناسی در منطقه نشان می­دهد که فراوانی تعداد محوطه­های دوران اشکانی از دوره­های دیگر چشمگیرتر است. با وجود این، هیچ محوطه­­ای از این دوره در منطقه کاوش و اطلاعات آن منتشر نشده است تا بتوان براساس آن، ویژگی­های مادی این دوره را در شرق ایران برشمرد. در این مقاله قلعة نهبندان در حاشیة شهر نهبندان که تا سده­های پیش نیز مسکونی بوده است، باتوجه به داده­های کشف شده از آن، به عنوان یکی از مهم­ترین محوطه­های دورة اشکانی در شرق ایران معرفی می­شود. از این منطقه به صورت «نِه» در متن­های دوران تاریخی نام برده شده است. هرچند پیش از این، دیگران دربارة اهمیت شهر باستانی نهبندان سخن گفته­اند، ولی محوطه باستانی دیگری را درمنطقه نِه باستانیمی­دانند.اینمقالهباتکیهبرکاوش­هایباستان­شناختی و فعالیت­های مرمتی انجام­شده که به شناسایی مواد فرهنگی گوناگونی منجر شده است، بر این باور است که قلعة نهبندان را باید به عنوان نِه باستانی درنظرگرفت. براساس پژوهش پیش­روی، نِه در دورة اشکانی پایه­گذاری شده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

مطالعه شیمی کانی‌ها و دما- فشارسنجی گرانیتوئید بی‌بی مریم (شمال شرق نهبندان، شرق ایران)

توده گرانیتوئیدی بی‌بی­مریم درون مجموعه افیولیتی نهبندان و در بخش شمالی زون زمین­درز سیستان واقع شده است. شواهد صحرایی حاکی از نفوذ گرانیتوئید به درون سنگ­های میزبان اولترامافیک و مافیک است. ترکیب غالب این توده تونالیت (تا کوارتزدیوریت) می­باشد. کانی­های اصلی تشکیل دهنده تونالیت شامل پلاژیوکلاز، کوارتز، بیوتیت، هورنبلند و آلکالی فلدسپار(کم) و کانی­های فرعی شامل اسفن، آپاتیت، زیرکن و کانی کدر (م...

full text

مبانی و ریشه‌های مشروعیت شاه در دورۀ اشکانی

 اشکانیان در هنگامۀ حساسی پادشاهی خود را بنیان نهادند. سلوکیان به‌عنوان جانشینان اسکندر، بخش بزرگی از آسیا را در تصرف خود داشتند و یونانی‌گری یا همان «هلنیسم» در اجزای گوناگون زندگی ازجمله سیاست، فرهنگ و هنر نفوذ کرده بود. در چنین شرایطی اشکانیان که دارای ریشه‌های قبیلگیِ استواری بودند، تلاش خود را به‌منظور بیرون‌راندن سلوکیان از سرزمین ایران و بنیان‌نهادن یک دودمان شاهی نوین آغاز کردند. در این ...

full text

مطالعه شیمی کانی ها و دما- فشارسنجی گرانیتوئید بی بی مریم (شمال شرق نهبندان، شرق ایران)

توده گرانیتوئیدی بی بی­مریم درون مجموعه افیولیتی نهبندان و در بخش شمالی زون زمین­درز سیستان واقع شده است. شواهد صحرایی حاکی از نفوذ گرانیتوئید به درون سنگ­های میزبان اولترامافیک و مافیک است. ترکیب غالب این توده تونالیت (تا کوارتزدیوریت) می­باشد. کانی­های اصلی تشکیل دهنده تونالیت شامل پلاژیوکلاز، کوارتز، بیوتیت، هورنبلند و آلکالی فلدسپار(کم) و کانی­های فرعی شامل اسفن، آپاتیت، زیرکن و کانی کدر (م...

full text

قلعه سکوهه سیستان و نقش تاریخی آن در وقایع شرق ایران در دوره قاجاریه

ایرانی و اسلامی بیشتر نمایان می­باشد. در هنگامه رقابت­های از قدیم الایام جلگه نسبتاً هموار سیستان بنا به موقعیت­های خاص جغرافیایی و منطقه­ای مورد تهاجمات داخلی و خارجی واقع می­گردید. از این رو حکمرانان و مردم سیستان همواره اقدام به ساخت قلاع بزرگ با حصارهایی مرتفع با اهداف نظامی و دفاعی جهت پیشگیری از آسیب و حفظ جان و مالشان در برابر تهاجمات مکرر دشمنان می­نمودند.  قلعه سکوهه یکی از قلاع مهمی ...

full text

ژئوشیمی و سنگ‌شناسی سنگ‌های آتشفشانی کانسار مس ماهور، شمال‌غرب نهبندان (شرق ایران)

The study area is located at 130 km northwest of Nehbandan in South of Khorasan and is a part of the rectangular Chahvak (Dehsalm). Dacite, rhiodacite, andesite, rhyolite, tuff and lithic tuff with Eocene age are recognized in the study area. According to mineralogy, mentioned rocks include plagioclase, quartz, pyroxene, amphibole, biotite and alkaline feldspar. Plagioclase consists of zonal st...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 8  issue 1

pages  37- 56

publication date 2016-04-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023